فرایند استانداردسازی علمی در شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش آنالیز شد - تور فرانسه

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در ابتدای این جلسه حسن ملکی، ضمن ابراز خرسندی از فعالیت شورای هماهنگی علمی در سازمان، گفت: همانطور که می دانید، این شورا، تنها شورای علمی و قانونی، دارای جایگاه در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی است لذا بر تشکیل مداوم آن تاکید دارم و معتقدم موقعیت علمی سازمان با این شورا عینیت می یابد.

وی ادامه داد: بدیهی است که سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، یک سازمان علم محور است اما ضروری است این موضوع علمی را در عمل نیز اثبات کنیم؛ باید نشان دهیم که سازمان پژوهش، قدرت، صلاحیت علمی و شایستگی را دارد که در آموزش و پرورش مرجعیت علمی داشته باشد.

معاون وزیر بر لزوم توجه به 6 بخش، در راستا پژوهش محوری سازمان تاکید نمود و گفت: یکی از مباحث مهم در این راستا، تدوین فرایندها به شمار می رود بنابراین در مرحله نخست، باید آنالیز کنیم که کدام فرایندها در سازمان معطل مانده است و پس از شناسایی فرایندهای معطل مانده، آن را در دستور جلسه قرار دهیم و به فراوری فرایند بپردازیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید نمود: آنچه که فرضیه را به علم تبدیل می نماید، فرایند است. در واقع آنچه که علم را علمی تر می نماید، همین فرایند است و فرایندها معین نماینده هستند. نکته دوم در این راستا، معین شاخص هاست زیرا فرایند یک راه است که در راستا آن اطراق گاه های مختلفی وجود دارد لذا باید آنالیز کنیم که در کدام نقاط شاخص کم داریم و برای آن به فراوری بپردازیم.

ملکی ادامه داد: نکته بعدی در این راستا، فراوریات علمی است که باید به آن توجه کنیم. در این راستا، باید فضای علمی مناسب در سازمان پژوهش، را مد نظر قرار دهیم زیرا اگر فضا علمی نباشد و افراد تنفس علمی نداشته باشند، رغبت برای فراوریات علمی نیز، وجود نخواهند داشت لذا باید با جدیت در این راستا پیش برویم و فضای سازمان را در معیارها، الگوها و ... کاملا علمی کنیم.

نقدعلمی؛ عنصر مهم پژوهش محوری

وی، نقد علمی را عنصر مهمی در راستا استانداردسازی و پژوهش محوری دانست و گفت: نقد علمی مبحث دیگری است که باید به صورت جدی، وارد آن شویم و این شورا در آن تاثیرگذار است لذا باید فرصتی برای راه اندازی نقد علمی در عرصه های مختلف ایجاد کنیم و کار را در این ریل دنبال کنیم. نکته آخر نیز ترویج علمی است که با همه نکات گفته شده فرق دارد. بدیهی است که فراوری برترین کالا بدون تبلیغ موثر نیست بنابراین ما باید بر روی ترویج به شکل جدی کار کنیم زیرا جا دارد بعضی از کارهای مهم و جالب را در سطح بین المللی نیز معرفی کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بر لزوم ارائه گزارشی از مبنای معین سنجه ها و شاخص ها در جلسه پیش رو تاکید نمود و گفت: موارد امروز بیشتر بر مبنای معین سنجه ها و شاخص ها پیش خواهد رفت.

عابد بدریان نیز در ادامه جلسه به ابعاد مختلف مصوبه 828 اشاره نمود و گفت: محور صحبت های امروز، بر پایه ماموریتی است که با مصوبه 828، به سازمان محول شده است زیرا یکی از سیاست های راهبردی وزارت آموزش و پرورش ساماندهی منابع آموزشی فراوری شده به وسیله بخش خصوصی است. در واقع هدف از این مصوبه همسو سازی منابع آموزشی و فراوری شده به وسیله بخش خصوصی با اسناد بالادستی است لذا من اشاره ای به بحث ساماندهی و رسالتی که بر عهده سازمان است خواهم داشت.

وی اضافه نمود: یکی از مهمترین اهداف این مصوبه استاندارد سازی و هدایت فراوری یا به نوعی همسو سازی با اهداف وزارت آموزش و پرورش است لذا ما از این طریق می توانیم مدیریت و هدایت فراوریات را به سمت اسناد بالادستی داشته باشیم. از سویی به علت محدودیت فراوریات سازمان پژوهش و با توجه به پتانسیل های بخش خصوصی، می توان از این ظرفیت در این بخش ها استفاده کرد. طبعا با این نوع همکاری انتظاراتی نیز از سوی بخش خصوصی وجود دارد لذا ما می توانیم در این راستا از فراوریات بخش خصوصی حمایت به عمل آوریم که دارای روش های مختلفی خواهد بود.

وی در ادامه به ارائه گزارشی از شرایط موجود در این عرصه پرداخت و روش های مختلف را نیز مورد آنالیز قرار داد.

ضرورت ماموریت محوری در استانداردسازی احساس می گردد

حسن مظاهری، دبیر شورای هماهنگی علمی در ادامه جلسه ضمن تشکر از آنالیز ابعاد مختلف، گفت: براساس ماموریتی که سازمان دارد، فراوری استانداردها و معیارها و شاخص ها با سازمان پژوهش است و در این راستا دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، مدیریت و راهبری این کار را انجام می دهد لذا کوشش ما این است که نگاه را به سمت فراوری محور سوق دهیم.

وی اضافه نمود: در این راستا، هر استاندارد و هدایت برای فراوری شدن از گروه درسی مربوطه یاری خواهد گرفت و کمیسیونی نیز برای آن، تشکیل خواهد شد که اقدام به فراوری سند خواهد نمود. در واقع وقتی سند به دبیرخانه شورای هماهنگی علمی می رسد، یک کارگروه تخصصی برای آنالیز ایجاد خواهد شد و در کمیته معین که کار تایید خواهد شد. در مرحله بعد، کار برای رسیدن به شورای هماهنگی علمی و مصوب شدن، آماده خواهد شد لذا کوشش ما این است که با رویکرد اسناد تحولی این فرایند را تغییر دهیم و خروجی های بهتری در آینده داشته باشیم.

علی محبی، معاون برنامه ریزی درسی و فراوری بسته های تربیت و یادگیری سازمان نیز در این بخش، ضمن تقدیر از دفتر انتشارات و فناوری آموزشی برای فعالیت های صورت گرفته در راستای معین استانداردها، گفت: شرایط موجود ما در تدوین استانداردها بیشتر تقاضا محور است یعنی در اغلب موارد، همکاران منتظر پیشنهاداتی از سازمان نوسازی یا سایر بخش ها هستند تا استانداردهایی را معین نمایند البته بخشی از فعالیت ها نیز، بنا بر تشخیص خود سازمان انجام می گردد.

وی اضافه نمود: در راستای بهبود این عرصه، ما باید بدانیم که کجا هستیم و کجا باید باشیم. در واقع ما باید بدانیم که چه اندازه کار انجام نشده داریم و چه اندازه کار، در این عرصه صورت گرفته است. به نظر من، یکی از موارد مهم در این عرصه، تقاضا محوری است اما اگر اینگونه حرکت کنیم معلوم نیست که چه زمانی به مطلوب خواهیم رسید؛ در حالی که اسناد تحولی از ما می خواهد یک نقشه جامع داشته باشیم لذا باید به سمت ماموریت محوری و نگاه هدفمند حرکت کنیم.

محبی توضیح داد: ما باید در این نقشه جامع معین کنیم که در چه ابعاد و زمینه هایی احتیاج به استاندارد داریم. وقتی سازمان متولی تایید و معین استاندارد است باید برای ابعاد مختلف آموزشی، ورزشی، نوسازی و ... استانداردها را معین کنیم زیرا در این صورت مصوبه 828 و مشارکت بخش خصوصی معنا پیدا می نماید و در این صورت ما می توانیم با معین قالب، شاخص ها و استانداردها و ...، چارچوب همکاری را معین کنیم.

آنالیز فرایند استاندارد سازی در بخش های مختلف سازمان پژوهش

الهه علوی، از دفتر تالیف آموزش عمومی و مبه وسیلهه نظری نیز در ادامه جلسه، بیان نمود: بر مبنای اهمیتی که این موضوع داشت، ما کارگروه و اعضای آن را از دانشگاه های مختلف و افراد متخصص انتخاب کردیم لذا ما سعی کردیم افرادی را داشته باشیم که هم در زمینه آموزش دبیران کار می نمایند و هم دانشگاهی هستند زیرا سعی داشتیم که یک تجربه همه جانبه را در کارگروه داشته باشیم.

وی اضافه نمود: مسئله اصلی ما در بخش زیست شناسی این بود که ابتدا آسیب ها را تشخص دهیم زیرا آموزش در این بخش، به شدت تحت تاثیر فرایندی به نام کنکور قرار گرفته است. بر همین مبنا، ما یک فرایند نزولی در کتاب های آموزشی زیست شناسی داریم. این در حالی است که ما، برنامه درسی ملی و سند تحول و مبانی نظری تعلیم و تربیت را در این عرصه داریم اما مسئله اینجاست که حتی اگر نگاه ما به آموزش زیست شناسی کاملا تخصصی باشد، این امر محقق نشده است.

علوی اضافه نمود: در واقع، با توجه به اینکه زیست شناسی یک علم تجربی و حاصل فعالیت، مشاهده و تفکر و طراحی است، حتی اگر هدف، صرفا آموزش زیست شناسی باشد و بر تربیت شهفرایندان مفید جامعه تاکید نداشته باشیم، باز هم راه را به خطا می رویم زیرا کتاب های آموزشی در این عرصه، محدود به حفظ مفاهیم، وقایع و فرایندها و داده ها شده است.

نوروزی، نیز درباره معین استاندارد و سنجه های درس کار و فناوری، شرح داد و بیان نمود: در سال 92، درس کار و فناوری در نظام آموزشی نو بود لذا ما در آن سال و بر مبنای مصوبه 828 سنجه ها را مجددا معین کردیم. در این راستا ما کارگروهی تشکیل دادیم، و در طول این سالیان، جلسات متعددی برگزار، و کارهای زیادی نیز انجام شد تا جایی که نزدیک به 15 نسخه تدوین و تغییر پیدا کرد.

وی ادامه داد: در این سند ما بنا را بر برنامه درسی کار و فناوری گذاشتیم و با توجه به اینکه این حوزه شامل چهار قلمرو شایستگی است، ما کل سنجه های اختصاصی را بر این چهار قلمرو قرار دادیم.

افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تالیف فنی و حرفه ای و کاردانش از اقدامات شورای هماهنگی تقدیر کرد و گفت: طی یکسال اخیر، شورای هماهنگی بستر خوبی را برای توسعه چارچوب های عملیاتی، و در فراوری بسته ها ایجاد نموده است. آنچه که در دفتر ما پیگیری نموده است دارای دو بعد است که یک بعد منابع آموزشی و تربیتی حوزه های درسی است که بیشتر بر محور بسته های تربیتی و اجزای آن قرار گرفته است، و بعد دوم منابع آموزشی غیر درسی است.

وی تاکید نمود: ما در فضای دفتر در دو بخش، استانداردها و سنجه ها را آنالیز کردیم. در این راستا ما اجزا، استانداردها و سنجه های متناسب را تدوین کردیم و سعی کردیم نسبت این منابع آموزشی و تربیتی غیر درسی با درسی، دیده گردد و ارتباط نیز شفاف شکل گیرد.

مدیرکل دفتر تالیف فنی و حرفه ای و کاردانش ادامه داد: همانطور که می دانید، شاخه فنی و حرفه ای، دارای اقتضائات خاص خود است، و شاخه کار و دانش نیز، مباحثی مختص به خود دارد زیرا در شاخه فنی و حرفه ای می توان کتاب را محور قرار داد اما در کار و دانش اینگونه نیست. بر همین اساس در خود فنی و حرفه ای تنوع بالایی وجود دارد لذا ما سعی کردیم که اهداف حوزه مربوطه را به نحو کامل پوشش دهیم و مد نظر قرار دهیم.

کشاورز نیز در ادامه از سند تدوین شده، تشکر کرد وگفت: بحث کتاب های یاری آموزشی و یاری درسی که سازمان بر آن تاکید دارد، احتیاج به یک انسجام دارد لذا باید استانداردهایی را در راستای آفرینش آثار داشته باشیم تا یک همگرایی بین حوزه های یادگیری صورت گیرد.

وی ادامه داد: شاید لازم باشد که اندکی از حجم این سند مورد نظر کاهش دهیم زیرا قطعا گسترده بودن این مباحث باعث دلسردی فراورینمایندگان آثار خواهد شد و کار را برای داوران و کارشناسان نیز سخت خواهد نمود.

تربیت باید به موازات آموزش در استانداردها و سنجه ها مد نظر قرار گیرد

در بخش پایانی این جلسه، حسن ملکی به جمع بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: ضروری است که در این راستا عجله نکنیم زیرا به نظر می رسد بعضی از اشکالات و معایب احتیاجمند تنو نظر و دقت بیشتری دارد البته این به معنای نادیده گرفتن زحمات همکاران نیست.

وی اضافه نمود: ضروری است کارگروهی در دبیرخانه تشکیل گردد و نمایندگانی از معاونت های مختلف و گروه ها حضور داشته باشند تا خروجی های شفاف و روشنی را برای تدوین راهنماها ارائه کند. هدف از فراوری منابع آموزشی و تربیتی مکتوب این است که باید خلاءهایی را پوشش دهد. هدف اصلی فراوری این راهنماها که سه عنوان از آن امروز ارائه شدند، این است که ما یک وسیله ای در اختیار داشته باشیم تا به وسیله آن فراوریاتی که در بازار وجود دارد و منابع آموزشی و تربیتی که از سوی ناشران متعدد فراوری می گردد، را بر مبنای ماده قانونی 828 مورد ارزیابی قرار دهیم. این ارزیابی باید مورد تایید یا عدم تایید سازمان قرار گیرد لذا آنچه که ما تحت عنوان راهنمای فراوری آنالیز می کنیم، باید ما را به این مقصود برساند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید نمود: در فراوری راهنماها نکاتی وجود دارد که باید در کارگروه به آن توجه کرد. نکته اول این است که آیا ضروری است که ما برای تک تک زمینه ها به صورت جداگانه، راهنما فراوری کنیم؟ یا اینکه امکان ایجاد یک چارچوب کلی در این رابطه وجود دارد؟

ملکی ادامه داد: باید معین کنیم که یک کتاب آموزشی از نظر سازمان ما دارای چه مختصاتی است که این وجه مشترک را شامل می گردد اما بدیهی است که یک سری وجوه افتراق نیز وجود دارد. این وجوه افتراق ناشی از ماهیت هر یک از زمینه های متعدد است زیرا مثلا کار و فناوری یک سری اقتضائات دارد که با علوم فرق دارد لذا ما باید نوع برخورد را معین کنیم تا ببینیم کدامیک از این راه ها ما را به مقصد بهتر خواهد رساند.

وی توضیح داد: تقاضای من این است که در کارگروه اشکال گوناگون مورد آنالیز قرار گیرد زیرا این نکته بسیار مهم است. شاخص های ما نیز باید کاملا معین گردد زیرا علاوه بر آموزش، تربیت نیز برای ما بسیار حائز اهمیت است. در این راستا ما باید تعلیم و تربیت را به موازات یکدیگر مد نظر قرار دهیم.